انواع فاضلاب ساختمان:
۱- فاضلاب سبک ـ فاضلابی را گویند که از آب خالص با محتویات سبک تشکیل شده باشد، مانند فاضلاب دستشویی یا کفشوی که حاوی مقداری کف صابون با اجرام کوچک از قبیل خاک و خاشاک و غیره است.
۲- فاضلاب سنگین ـ به فاضلابی اطلاق میشود که محتوی فضولات انسانی و حیوانی و مواد سنگین باشد. لولههایی که فاضلاب سنگین را عبور میدهند دارای قطر و شیب بیشتری نسبت به لولههای حامل فاضلاب سبک خواهند بود.
انواع چاه فاضلاب:
شرط لازم برای حفر چاه در یک محل، مناسب بودن جنس زمین برای جذب آب است. جهت تخلیه فاضلاب سبک و سنگین جمعآوری شده توسط سیستم لولهکشی فاضلاب، معمولاً سه نوع چاه در ساختمان حفر میگردند:
۱- چاه فاضلاب دستشویی و مستراح و حمام.
۲- چاه فاضلاب آشپزخانه ـ از آنجائیکه فاضلاب آشپزخانه حاوی مواد چربی زیادی است که پس از تهنشین شدن در چاه بعد از مدتی زمین را غیرقابل نفوذ میکند، باید برای آشپزخانه چاه جداگانهای در نظر گرفته در مواقع مقتضی کف و دیواره چاه را از این مواد پاک نمود.
۳- چاه مخصوص آب باران و نزولات جوی.
ساختمان چاه فاضلاب:
چاه فاضلاب، چنانکه ذکر شد، باید در محلی حفر گردد که زمین آن شنی بوده قابلیت جذب آب را داشته باشد، چه در غیر اینصورت خطر پر شدن سریع چاه و ضایعات ناشی از آن وجود دارد. ساختمان چاه از دو قسمت میله و انباره تشکیل میگردد:
الف ــ میله چاه ـ میله چاه عبارتست از سوراخی به قطر ۳۰ اینچ که در زمین حفر میشود و تا رسیدن به قشری که قابلیت جذب آب آن زیاد باشد ادامه مییابد. طول میله چاه بهتر است از ۳۰ فوت کمتر نباشد.
ب ــ انباره چاه ـ پس از رسیدن میله چاه به زمین آبکش، زیر و اطراف میله را خاکبرداری مینمایند، به این ترتیب خزینهای ایجاد میشود که محتویات غیرقابل جذب فاضلاب در آن انبار شده در فواصل زمانی که بستگی به میزان فاضلاب تولید شده در ساختمان دارد، تخلیه میگردد. سقف انباره بصورت قوسی خاکبرداری میشود تا مقاومت آن در برابر بارهای وارده افزون گردد. حجم انباره چاه که بستگی به مقدار فاضلاب تولید شده و جنس زمین دارد، حداقل حدود ۲۰۰۰ فوت مکعب در نظر گرفته میشود.
سپتیک تانک:
در مناطقی که زمین آنها آبکش نبوده یا قابلیت جذب آب آن کم باشد، بجای حفر چاه از سپتیک تانک استفاده میشود. سپتیک تانک محفظه سربستهای است که فاضلاب از یک طرف آن وارد شده پس از مدتی توقف در محفظه و تصفیه طبیعی بیولوژیکی، پساب حاصله از طرف دیگر محفظه خارج میگردد. پساب خروجی از سپتیک تانک باید در محلی تخلیه شود که به اندازه کافی از محل چاه آب یا نهر یا هر آب قابل شرب دیگری دور باشد تا آن را آلوده نسازد. پس از ورود فاضلاب به محفظه سپتیک تانک، مواد سنگین و اجسام و فضولات معلق در پساب بوسیله گازهای متصاعده بالا آمده در سطح پساب تشکیل کف میدهند. زمانیکه ارتفاع لجن موجود در ته محفظه به حدود نصف عمق مخزن برسد میتوان آنرا تخلیه و تمیز نمود. اگر سپتیک تانک خوب طراحی شده باشد، آب خروجی از آن برای مصارف کشاورزی قابل استفاده است. سپتیک تانک ممکن است بجای یک محفظه دارای چند محفظه باشد که در اینصورت عمل تصفیه طبیعی آن کاملتر و هزینه ساخت و نگهداری آن بیشتر خواهد بود.
اجزاء سیستم فاضلاب:
الف ــ لولهها ـ بطور کلی سیستم لولهکشی فاضلاب ساختمان شامل تعدادی لوله فرعی قائم، لوله اصلی قائم، لوله فرعی افقی، و لوله اصلی افقی میشود. انواع لولههای فاضلاب برحسب نوع وظیفه عبارتند از:
۱- لولههای حامل فاضلاب سبک.
۲- لولههای حامل فاضلاب سنگین.
۳- لولههای تخلیه آب باران و نزولات جوی.
۴- لولههای مرکب ـ که حاوی فاضلاب سبک و آب باران توأماً میباشند و استفاده از آنها امروزه بندرت صورت میگیرد.
۵- لوله های تهویه ـ لولههای تهویه که به نزدیکی سیفون هر وسیله بهداشتی متصل میشوند تا آنها را با هوای آزاد ارتباط دهند به لولههای فرعی تهویه موسومند. این لولهها یا به لولههای قائم اصلی تهویه که مستقیماً تا پشت بام ادامه مییابند و به آنها هواگیر قائم اصلی میگویند اتصال پیدا میکنند و یا در آخرین طبقه ساختمان به لولهای که در دنباله اصلی قائم فاضلاب تا پشتبام ادامه یافته وظیفه تهویه را بعهده دارد و لوله هوابر نامیده میشود، متصل میگردند.
ب ــ دریچه بازدید (C. O.) ـ دریچهای است که در مواقع گرفتگی سیفون، لولهها، زانوییها و غیره، برای رفع گرفتگی و تمیز کردن بدون نیاز به شکافتن ساختمان مورد استفاده قرار میگیرد. در هر سیستم فاضلاب باید تعداد کافی دریچه بازدید در پایینترین نقطه هر لوله فاضلاب قائم، در سر زانو سه راههها موقع اتصال یک لوله فرعی به لوله اصلی قائم، در هر تغییر مسیر لوله و بالاخره در لوله اصلی فاضلاب ساختمان که از دیوار خارجی عبور میکند نصب نمود.
ج ــ سیفون ـ سیفون یک وسیله آببندی شده است که در محل اتصال وسیله بهداشتی به لوله فاضلاب قرار میگیرد و وظیفهاش جلوگیری از ورود گازهای متعفن سیستم فاضلاب به فضای داخل ساختمان است.
سیفوناژ ـ سیفوناژ عبارتست از اثر فشار آتمسفر در تخلیه مایع در نتیجه پیدایش خلاء نسبی در لوله.
د ــ وسایل بهداشتی متصله به سیستم فاضلاب ساختمان ـ برخی از وسایل بهداشتی که به سیستم فاضلاب ساختمان متصل میشوند عبارتند از:
دستشویی، انواع آبریزگاه، مستراح، سینک آشپزخانه، ظرفشویی، سینک آبدارخانه، لگن رختشویی، وان حمام، کفشوی و غیره.